BOŞANMA HUKUKUNDA NAFAKALAR

Günümüzde nafakanın miktarı, şartları, hangi durumlarda talep edilebileceği, hangi durumlarda azaltılıp artırılabileceği, nasıl tahsil edileceği gibi sorunlar günümüzde oldukça popüler hale gelmiştir. Bunun nedeni ise nafakanın hukukumuzda oldukça hassas bir dengeler üzerinde kurulması ve tarafların özel durumlarına bağlı olarak değişen bir alan olmasıdır.
Nafaka, evlilik sürerken, boşanma esnasında veya sonrasında taraflarca talep edilebilen veya bazı durumlarda mahkemece kendiliğinden hükmedilen aile hukukuna özgü bir borçtur. Kadın veya erkek ayrımı olmaksızın, boşanma ile yoksulluğa düşecek taraf karşı taraftan nafaka adı altında mali destek alabilmektedir.

Bu yazımızda nafaka hukukuna giriş yapılarak nafakanın türleri hakkında kısaca bilgi verilecektir.

NAFAKANIN TÜRLERİ NELERDİR?

Türk Hukuku’nda iki tür nafaka vardır. Bakım Nafakası ve Yardım Nafakası. Bakım Nafakası bu yazımızın inceleme konusu olup, evlilik sürerken veya boşanma sürecinde tarafların birbirlerinden isteyebileceği nafakaları kapsamaktadır.
Bakım Nafakaları ise tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası olmak üzere üç çeşittir.

1. TEDBİR NAFAKASI NEDİR?

Tedbir nafakası, Türk Medeni Kanunu’na göre eşe iki şekilde verilmektedir:
İlki birlikte yaşamaya ara verilmesi halinde eşe verilen bağımsız tedbir nafakası, ikincisi ise boşanma veya ayrılık talebiyle dava açıldığında davanın devamı süresince geçici önlem olarak eşe verilen geçici tedbir nafakasıdır.

Bağımsız Tedbir Nafakası

Eşlerin ayrı yaşaması haklı bir sebebe dayanıyorsa hakim, eşlerden birinin talebi üzerine diğer eşe ne miktarda parasal yardım yapılacağına karar verir.
Bağımsız tedbir nafakası dava açılarak talep edilir. Bu nafaka için boşanma davasının açılmış olması şart değildir.
Bağımsız tedbir nafakası, eşlerden birinin ölmesi, eş için gaiplik kararı alınması, boşanma kararının kesinleşmesi, evliliğin mahkeme kararıyla iptal edilmesi, süreli verilmişse öngörülen sürenin dolması, bağımsız tedbir nafakası davasından feragat edilmesi veya nafakanın kaldırılmasına karar verilmesi gibi durumlarda ortadan kalkmaktadır.
Bağımsız tedbir nafakasının miktarı ise her somut olayın kendine has özelliklerine göre hakim tarafından takdir edilir. Özellikle tarafların ekonomik durumları, hayat standartları, gelir ve giderleri nafaka miktarını belirlemektedir.

Geçici Tedbir Nafakası

Boşanma veya ayrılık talebiyle dava açılması halinde hakim re’sen, davanın devamı süresince eşlerin geçimi için gerekli olan tedbir nafakasına hükmeder.
Davanın devamı süresince verilen geçici tedbir nafakasının şartları; eşlerden birinin tutuklu veya hükümlü olması, işsizlik, askerlik, akıl hastalığı, ekonomik durumlar arasındaki eşitsizlik gibi hallerdir.
Geçici tedbir nafakası, dava sonunda hükmedilen nafakaya etki etmemektedir.
Geçici tedbir nafakasında önemli olan bir diğer husus ise tarafların kusurunun bir öneminin olmamasıdır.
Geçici tedbir nafakasının alınamayacağı haller ise evlilik dışı birlikteliğin olması veya boşanma kararının artık kesinleşmiş olmasıdır.
2. İŞTİRAK NAFAKASI NEDİR?
İştirak nafakası boşanmanın çocuklarla ilgili sonuçlarından biridir. Ergin çocuklar için yardım nafakası söz konusu olurken ergin olmayan küçük çocuklar için iştirak nafakası vardır.
Medeni Kanun’a göre eşler birlikte yaşamak, birbirlerine sadık kalmak ve yardımcı olmak zorundadır. Müşterek çocukların bakımı, gözetimi, korunmaları ve eğitilmeleri de bu yardımlara dahildir.
Velayet hakkına sahip olmayan ana veya babanın çocuğun bakımı ve eğitimi dolayısıyla yapılan giderlere katkı olarak verdiği nafaka, iştirak nafakasıdır.
İştirak nafakasının kapsamına çocuğun yiyecek ve giyecek giderleri, barınma ve sağlık giderleri, eğitim ve öğretim giderleri, ulaşım giderleri ve harçlığı dahildir.

İştirak nafakası taraflarca talep olmaksızın, çocuğun üstün yararı gereği hakim tarafından re’sen verilmektedir.
İştirak nafakası boşanma davası sırasında istenebileceği gibi bağımsız bir dava ile de talep edilebilir. 

İştirak nafakasının tahsil edilebilmesi için boşanma kararının kesinleşmesi gerekmektedir. Ancak boşanma kararı kesinleştikten sonra, iştirak nafakasına ilişkin mahkeme kararı ilamlı icra ile karşı taraftan tahsil edilebilir.

3. YOKSULLUK NAFAKASI NEDİR?

Yoksulluk nafakası, boşanmanın eşlere ilişkin mali sonuçlarındadır.

Medeni Kanun’a göre, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, boşanmadaki kusuru daha ağır olmamak kaydı ile geçimi için karşı taraftan mali gücü oranında nafaka isteyebilir.

Burada önemli olan yoksulluk nafakası isteyen tarafın boşanma ile yoksulluğa düşecek olmasıdır. Zira yoksulluk nafakasındaki amaç, boşanmada nispeten daha kusurlu olan tarafı cezalandırmak  veya evlilik boyunca sahip olunan hayat standardını sürdürmek değildir. Amaç yalnız boşanma ile maddi durumu asgari sınırların da altına inen tarafı yoksulluktan kurtarmaktır.
Yoksulluk nafakasını örneğin geliri yetersiz olanlar, işten iradesi dışında ayrılmış olanlar, maaş almayanlar veya asgari ücret alanlar talep edebilir.
Yoksulluk nafakasını alamayacak olanlar ise fiilen evliymiş gibi yaşayanlar, boşanmada daha ağır kusurlu olanlar, tam kusurlu olanlar, yoksulluğu kaldıran geliri olanlar, yoksulluğu kaldıran malvarlığı olanlar veya yoksulluğunu kendi yaratanlar, bu nafakayı alamamaktadır.

Yoksulluk nafakasının sona erdiği haller ise yoksulluk nafakası alan tarafın yeniden evlenmesi, eşlerden birinin ölmesi veya mahkeme kararıyla kaldırılmasıdır. 


Boşanma hukuku alanında daha fazla bilgi almak için bizimle buradan iletişime geçebilirsiniz.